Series TSA 2025 #7: Tư duy khoa học và Giải quyết vấn đề - Khi nước đá tan và não mình tắc

Tối thứ Sáu, Hà Nội vẫn đặc quánh hơi ẩm. Không khí bếp nhà mình như được bọc nilon — nồm tới mức nắm đũa còn trơn. Bố ngồi ghế sofa, một tay cầm điện thoại, tay kia gãi đầu khi bản tin thời sự trên VTV hiện lên dòng chữ đỏ chót:
“Giá vàng vượt mốc 120 triệu đồng/lượng”.

Màn hình hiện biểu đồ giá với đường cong dựng đứng như đỉnh Everest. Bố khẽ chậc lưỡi:
— “Nhìn cái đường biểu đồ là biết tâm lý đám đông rồi… Tăng thế này là có biến.”
Rồi như nói với chính mình:
— “Mấy câu tư duy khoa học trong TSA cũng kiểu này đấy. Không đọc kỹ, nhìn biểu đồ là đoán bậy ngay.”

Mình đang bê bát canh bí đao từ bếp ra mà khựng lại một nhịp. Ờ ha, đúng kiểu dạng “Hiểu biểu đồ – Giải quyết vấn đề” hôm trước học.

Buổi chiều cùng ngày, mình vừa ăn xong hộp cơm văn phòng tái chế từ đồ ăn Tết, lóc cóc đến lớp học thêm Lý ở trung tâm quen.
Thầy giáo bẻ ngoặt bài giảng bằng một câu như phi dao:
— “Bạn nào giải được bài biểu đồ nhiệt độ tan chảy của hỗn hợp X-Y này?”

Cả lớp im như đá. Mình cũng đơ người. Trong đầu là hỗn độn giữa nhiệt độ, pha rắn, pha lỏng, với tiếng bố hôm nọ nói về… vàng.
Rồi mình đánh liều giơ tay, phân tích theo cảm tính, cuối cùng vẫn sai toét. Cả lớp cười, thầy cười, mình cười — nhưng là kiểu cười như đập đầu vào bảng tuần hoàn.

Tối về, cả nhà ăn cơm trong làn hơi nước mù mịt. Mẹ vẫn cằn nhằn chuyện quần áo không khô. Em Huyền thì ngồi vẽ sơ đồ tư duy môn Sinh trên tấm bảng mini dán tường. Bố thì vẫn dán mắt vào màn hình điện thoại, lúc tin vàng, lúc tin chứng khoán, lúc thì YouTube của VTV.

Anh Cường từ trong phòng đi ra, vỗ vai mình một cái:
— “Tư duy khoa học là thấy một biểu hiện, suy ra nguyên nhân, và chọn cách giải quyết tối ưu. Giống hôm qua em bảo đau đầu vì học bài, nhưng thật ra là do không ngủ đủ.”

Mình gãi đầu cười trừ.
Sau đó lên phòng, mở lại mấy bài luyện TSA trên trang situ.edu.vn. Có cả loạt bài phân tích kỹ 10 dạng câu hỏi “Tư duy khoa học và giải quyết vấn đề” mà hôm trước lướt chưa kỹ. Có cả bài phân tích biểu đồ kiểu giá vàng, bài về số liệu môi trường, cả những bài kiểu mẹo nhìn đơn giản mà nhiều người nhầm lắm.

Mình bấm lưu link, note vào kế hoạch học, và lẩm bẩm:
— “Mai học tiếp phần này, để đỡ lại nhầm lẫn giữa nhiệt độ sôi và giá vàng…”